‘Guy Mortier’ (Canvas): een blik op de godfather van de Vlaamse journalistiek

Guy Mortier is licentiaat Germaanse filologie (1960-1965, K.U. Leuven). Hij startte in 1961 als 18-jarige freelance-medewerker bij Humo. Zijn eerste missie in de jaren 60 was rock-'n-roll in onze contreien introduceren, wat hij ook deed als presentator van het radioprogramma ‘Schudden voor gebruik’. 

Op 1 januari 1969 werd Mortier tot hoofdredacteur van Humo benoemd, op amper 25-jarige leeftijd. “Toen ik hoofdredacteur werd, had ik het geluk dat er al een goede basis was”, vertelde Mortier onlangs in een interview met Humo naar aanleiding van zijn tachtigste verjaardag. “Humo was jarenlang het enige televisieprogrammablad in Vlaanderen geweest, en ook toen dat veranderde, namelijk al in het jaar dat ik aantrad, bleef Humo the real thing en ons tv-katern veruit het beste van allemaal. Dat was een geweldige troef, en het is ook altijd de ruggengraat van het blad gebleven.”

Als hoofdredacteur was Guy Mortier bovenal de stille kracht achter een ogenschijnlijk legertje ongeregeld: getalenteerde journalisten, schrijvers, tekenaars en fotografen uit Vlaanderen en Nederland die hij bijeenbracht en uitdaagde om uitmuntend te zijn. “De enige regel was dat wat we brachten, altijd heel goed en meeslepend geschreven moest zijn, vanuit een kritische geest, en als het kon met veel humor”, aldus Mortier.

Op 1 januari 2001 werd hij tot algemeen hoofdredacteur van het weekblad benoemd. Bij het grote publiek genoot Mortier jarenlang bekendheid als komische noot in tal van radio- en televisieprogramma's waarin taal een hoofdrol speelde, zoals 'De Taalstrijd', 'de Perschefs' en 'Alles Kan Beter'. Voorts dook de taalvirtuoos af en toe op in komische tv-reeksen als 'Lava' en 'Buiten de Zone' en presenteerde hij jarenlang het festival Torhout-Werchter en Humo's Pop Poll. Zijn gevatte, spitsvondige humor werd ten zeerste gesmaakt.

In maart 2003 zwaaide Mortier af als algemeen hoofdredacteur. Jörgen Oosterwaal en Mark Schavers namen het stokje van hem over. In 2011 werd Mortier adviseur bij De Vijver, de nieuwe eigenaar van de commerciële SBS-zenders VT4 en VIJFtv. Mortier ging toen als éminence grise Wouter Vandenhaute en Erik Watté helpen bij het uitbouwen van de groep.

In 2014 was Mortier de eerste laureaat van de Vlaamse Cultuurprijs voor Algemene Culturele Verdienste. Hij ontving de prijs uit handen van Vlaams Cultuurminister Joke Schauvliege. De jury loofde Mortier vooral voor zijn talent en zijn aanhoudende inzet om muziek, literatuur, film en theater te promoten en de maatschappelijke discussie aan te zwengelen. “Met taal en humor als punch heeft hij generaties jongeren kritisch gekneed en gouden creatieve kansen gegeven”, dixit Schauvliege.

Een jaar later verving Oosterwaal, die intussen overgestapt was naar Knack, Danny Ilegems als hoofdredacteur van Humo. “Het doel is Humo journalistiek uniek, scherp, spraakmakend maar ook grappig en baldadig maken. En het blad tegelijkertijd, ook digitaal, aansluiting laten vinden bij een nieuwe generatie lezers”, klonk het toen.

Intussen bleef de magazinemarkt kelderen. Mortiers oude liefde, zijn Humo, deelde in de klappen en verloor jaar na jaar terrein. In 2016 werden er wekelijks nog 99.250 exemplaren verspreid, tegenover 242.559 in 2002. Aimé Van Hecke, toenmalige topman van Sanoma Media België, was in 2012 scherp voor het weekblad: “Humo mist zijn afspraak met de 21ste eeuw, terwijl we ondertussen al 2012 zijn”, zei hij.

Anno 2023 heeft Humo het snelle verval dat in de jaren 2010-2020 optrad kunnen stuiten en haalt het weekblad nog een wekelijkse oplage van 90.000 exemplaren.

“Er is natuurlijk die terugval in verkoop, maar die hangt samen met de verminderde impact van tv — indertijd waren er twee kanalen, iedereen keek op hetzelfde moment naar hetzelfde programma — en met de inhaalbeweging van de concurrentie”, aldus Mortier. “De grootste uitdaging vandaag is de mensen erop wijzen hoe goed het blad is. Dat is er niet makkelijker op geworden, omdat de hele wereld nu onze concurrent is, en omdat met de digitalisering het beeld zo dominant geworden is.”

Bekijk het eerste deel van ‘Guy Mortier’ vanavond om 21u20 op Canvas of waar je ook bent via Pickx.be of de Pickx-app.