‘Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain’ en de tand des tijds

De romantische komedie ‘Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain’ loopt over van de charme. Audrey Tautou speelt de hoofdrol, een aandoenlijk meisje dat in een soort droombeeld van Parijs woont. Ze leidt een eenvoudig leven als serveerster in een klein pittoresk café en houdt van de kleine dingen in het leven, zoals het krakje van de crème brûlée. Ze heeft een erg levendige fantasie, die ze ontwikkelde tijdens een eenzame jeugd. Wanneer ze eerder toevallig een doos met oude foto’s ontdekt in haar appartement, besluit ze de eigenaar ervan op te zoeken. Als ze ziet hoe gelukkig die wordt van haar goede daad, begint ze iedereen rond haar te helpen, tot ze uiteindelijk ook de de liefde tegenkomt.

De film was in 2001 erg belangrijk voor de Franse cinema en werd onder de verkorte naam ‘Amélie’ wereldwijd verdeeld. Op de European Film Awards won de prent de prijs voor Beste Film, op de Césars gingen de makers naar huis met de prijzen voor Beste Film en Beste Regie. ‘Amélie’ werd ook nog eens genomineerd voor vijf Oscars. Het was al lang geleden dat een Franse film het op internationaal vlak nog zo goed had gedaan en de prent zorgde er eigenhandig voor dat de Franse cinema een nieuw aanzien kreeg.

Disneyficatie

Maar, zo zou in de latere jaren blijken, er is ook een schaduwzijde aan het succes. Parijs wordt in de film op een wel erg idyllische manier voorgesteld, wat het toerisme naar de Franse hoofdstad flink de hoogte in jaagde. Die toeristen zijn vaak teleurgesteld wanneer ze de stad in het echt zien, en merken dat het oneindig charmante Parijs van Amélie eigenlijk niet bestaat. Zo droeg de film enerzijds bij aan wat het Parijssyndroom wordt genoemd (toeristen die zo teleurgesteld zijn dat ze er ziek van worden) en anderzijds de zogenaamde Disneyficatie van de hoofdstad – het voorstellen van Parijs als een sprookjeswereld.

‘Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain’ was zo bepalend voor de Franse cinema dat veel Franse filmmakers erdoor geïnspireerd raakten. In het buitenland werd het gezien als het archetype van de Franse cinema – het was niet voor niets de bekendste film uit het land in jaren. Wie dus een parodie van Parijs of Franse cinema wil maken, kopiëert ook ‘Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain’. Daardoor, merken sommige filmcritici op, kan de film tegenwoordig aanvoelen als een parodie van zichzelf.

Plagiaat?

Misschien nog erger is het feit dat enkele filmmakers intussen al beweerden dat Jeunet plagiaat pleegde. Sebastien Nuzzo is een theater- en filmmaker die in 1992 de kortfilm ‘Lucille et le Photomaton’ uitbracht. Die gaat over een jonge quirky Parisienne die in haar eigen charmante droomwereld woont en uiteindelijk de liefde vindt bij een man wiens achtergelaten foto’s ze vond in een pasfotoautomaat. Dat doet vast een belletje rinkelen bij iedereen die ‘Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain’ kent.

En dan is er nog Catherine Lecoq, die in 1998 de kortfilm ‘Agathe Tricote’ uitbracht. Daarin probeert een jonge vrouw de levens van anderen te beteren, onder andere door nepbrieven te schrijven aan een vrouw wiens echtgenoot is overleden. Ook tuinkabouters spelen een rol, net als in de film van Jeunet. Toeval?

Nuzzo vond alvast van niet. Hij vond dat Jeunet het verhaal en de stijl van zijn kortfilm minstens deels gekopiëerd had en spande een rechtszaak aan, maar verloor die. In een interview met Charlie Magazine vertelde hij jaren later dat hij vermoedt dat ‘Amélie’ te belangrijk was geworden voor de Franse cinema en dat hij daarom nooit had kunnen winnen. Hij wilde Lecoq en haar film bij zijn pleidooi betrekken, maar die was bang om nooit meer aan de bak te komen in de filmwereld als ze zich tegen Jeunet zou kanten. Die vrees bleek terecht te zijn, want Nuzzo werd naar eigen zeggen persona non grata en vond nadien nog maar moeilijk producenten die met hem wilden werken.

Betekent dat allemaal dat je niet meer van ‘Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain’ kan of mag genieten? Helemaal niet. Het blijft een pareltje van de Franse cinema en staat terecht in lijsten van de beste films ooit gemaakt. Het eigenzinnige verhaal van Amélie Poulain mag dan niet ongeschonden zijn, het blijft ideaal voor een heerlijk charmante filmavond.

Bekijk ‘Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain’ op maandag om 20u35 op Play5 of waar je ook bent via Pickx.be of de Pickx-app.