‘The Little Mermaid: een verhaal dat door de eeuwen heen is aangepast

De aankondiging van de 2020-verfilming van ‘The Little Mermaid’ werd door Disney-fans enthousiast ontvangen. Maar het werd ingewikkelder toen regisseur Rob Marshall de actrice voorstelde die Ariel zou gaan spelen: Halle Bailey. Het internet reageerde onmiddellijk in twee kampen. Enerzijds zijn er mensen die blij zijn dat hun jeugdheldin een boodschap van inclusiviteit uitdraagt, anderzijds zijn er mensen die liever geen Afro-Amerikaanse actrice zien als de beroemde zeemeermin. Sommigen bekritiseren de film omdat hij afwijkt van de versie uit 1989, maar Disney was al afgeweken van Andersens oorspronkelijke verhaal. Het huis van de muis had in die versie al verschillende details van het verhaal veranderd om mee te zijn met de tijd en zich een progressiever imago aan te meten. Hier zijn de drie grote verschillen die Disney maakte in vergelijking met het beroemde oorspronkelijke verhaal.

Dankzij Disney kreeg ‘The Little Mermaid’ een naam. Iedereen kent haar nu als Ariel. In de oorspronkelijke versie van Andersen gaf de auteur zijn hoofdpersonage nooit een naam – evenmin als de andere personages. Hij gebruikte alleen de woorden "de kleine zeemeermin" om te verwijzen naar de vis-vrouw. Hetzelfde geldt voor Eric, Ursula of Koning Triton, die allemaal een beschrijving kregen in plaats van een naam. Eric is in feite gewoon de prins, Ursula wordt beschreven als de zeeheks en koning Triton is de koning van de zeeën. Door hen namen te geven, personifieert Disney de hoofdpersonages en geeft ze hen ook een meer vertederende kant.

Qua uiterlijk is de zeemeermin nooit omschreven als een roodharige. Meer nog, Hans Christian Andersen beschrijft zelfs nooit het haar van de zeemeermin. Haar enige fysieke eigenschappen zijn een lichte huid en blauwe ogen.

Haar persoonlijkheid is ook een beetje anders. Net als in de Disney-film is de zeemeermin in het verhaal erg nieuwsgierig naar de wereld boven het wateroppervlak. Ze is ook ambitieus en bereid om alles op te offeren om haar dromen te verwezenlijken. In het oorspronkelijke verhaal raakt de kleine zeemeermin in de ban van een mens die ze van de verdrinkingsdood redt, maar in tegenstelling met de Disney-versie is het niet uit nieuwsgierigheid of liefde dat ze benen wil hebben. In het verhaal van Andersen leert ze dat de zielen van mensen onsterfelijk zijn en alleen daarvoor wil ze benen en voeten krijgen. Bovendien verzamelt zij ook niet de voorwerpen en snuisterijen van mensen die in de oceaan zijn gevallen. Het zijn haar zussen die dat doen. Het enige wat de zeemeermin heeft, is het standbeeld van de prins, net als Ariel in haar grot.

Nadat de kleine zeemeermin de prins van de verdrinkingsdood heeft gered, is ze wanhopig op zoek naar de zeeheks om haar grootste wens in vervulling te laten gaan. De deal met de heks in het origineel van Andersen is veel sinisterder. In Disney’s versie gaat Ariel naar Ursula's hol en ruilt ze haar stem voor menselijke benen. In het oorspronkelijke verhaal is de deal hetzelfde, met dat verschil dat elke stap die de zeemeermin met haar menselijke benen zet, haar de marteldood bezorgt, alsof ze op scherpe messen loopt. Haar pijn is zodanig dat haar voeten regelmatig bloeden. Naast haar stem snijdt de heks ook haar tong uit. En alsof dat nog niet genoeg is, moet de zeemeermin ervoor zorgen dat de prins verliefd op haar wordt en met haar trouwt, anders zal ze in zeeschuim veranderen en sterven.

Helaas heeft Andersens verhaal geen happy end in de trant van "ze leefden nog lang en gelukkig". Zonder haar stem vindt de zeemeermin het moeilijk om de prins verliefd op haar te laten worden. Hoewel hij van haar houdt, vindt hij het moeilijk om haar als vrouw te zien: hij vindt haar vertederend als kind. Hij moet een toekomstige koningin vinden en als hij een prinses uit een ander koninkrijk ontmoet, is hij ervan overtuigd dat zij degene is die hem gered heeft toen hij in zee verdronk. Natuurlijk was het de kleine zeemeermin die hem die dag hielp, maar zij kan het hem niet vertellen.

De prins wordt smoorverliefd op zijn prinses. De kleine zeemeermin accepteert haar tragische lot. Ze kijkt verdrietig naar de zee als haar zussen aan het oppervlakte verschijnen. Ze vertellen haar dat ook zij op hun beurt een pact hebben gesloten met de heks in ruil voor hun mooi lang haar. De kleine zeemeermin kan terugkeren naar haar vroegere leven onder de oceaan op voorwaarde dat ze de prins voor zonsopgang met een magische dolk steekt. Dit offer kan ze niet opbrengen omdat ze helemaal verliefd is op de prins. Als ze zich in zee werpt om haar lot tegemoet te treden, verdwijnt ze in het schuim, maar door haar goede daad komt ze in een soort metaforisch paradijs terecht dat "de meisjes van de lucht" wordt genoemd.

Het is duidelijk dat Andersen voor zijn denkbeeldige wezens geen groot liefdesverhaal of een happy end zoals bij Disney voor ogen had. Maar het ontbreekt de zeemeermin niet aan ambitie, want het meisje offert alles wat ze weet op voor een geïdealiseerde toekomst. Disney heeft Ariels verhaal aangepast door het meer af te zwakken om het toegankelijker te maken voor het grote publiek. ‘De Kleine Zeemeermin’ is een verhaal dat door de eeuwen heen is aangepast. De Deense auteur bracht 'Den Lille Havfrue' uit in 1837, Disney kwam met zijn animatiefilm in 1989 op de proppen. Zoals bij elke versie voor een nieuwe generatie worden belangrijke veranderingen verwacht in het karakter van Ariel, veranderingen die verder gaan dan alleen maar de kleur van haar huid.

‘The Little Mermaid’ is vanaf nu beschikbaar in de Pickx VOD-catalogus.