VRT huldigt de meest nobele onbekende uit de vaderlandse filmgeschiedenis

Een van de meest illustere namen uit de Belgische filmgeschiedenis, en toch doet ze zelfs bij fervente filmliefhebbers niet meteen een belletje rinkelen.

Negen jaar geleden huldigde Film Fest Gent Chantal Akerman, in de week van haar overlijden. De namen die de lof van Akerman zongen in de dagen na haar dood spraken boekdelen: Todd Haynes, Gus Van Sant, Claire Denis, Michael Haneke, Apichatpong Weerasethakul. Volgens voormalig artistiek directeur van Film Fest Gent Patrick Duynslaegher toonde het aan in welke hoge mate Akerman “met haar grensverleggend oeuvre voor altijd de cinema heeft veranderd”.

In het filmblad Sight and Sound van het British Film Institute werd twee jaar geleden de film ‘Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles’ uit 1975 uitgeroepen tot beste film aller tijden. Elke tien jaar wordt 1.600 filmcritici, curatoren en andere filmkenners gevraagd wat volgens hen de beste film is. Het drama van Akerman met hoofdrollen voor de Franse actrice Delphine Seyrig en de Vlaamse regisseur en acteur Jan Decorte vervoegt zo een illuster rijtje met titels als ‘Citizen Kane’ van Orson Welles en ‘Vertigo’ van Alfred Hitchcock.

Voor Akerman was het pas de tweede film die ze maakte in haar carrière, maar het meesterwerk weerspiegelde meteen haar unieke visie. De film toont drie dagen uit het leven van de jonge weduwe en sekswerker Jeanne Dielman, die met haar zoon in een flat in Brussel woont. Akerman produceerde de film met een hoofdzakelijk vrouwelijk team.

Ze zou in heel haar carrière, die zo’n vier decennia overspande, een twintigtal langspeelfilms regisseren, een dozijn kortfilms en nog negen documentaires. Haar laatste prent, ‘No Home Movie’, gewijd aan haar moeder die de concentratiekampen overleefde, werd in de zomer van 2015 voorgesteld op het filmfestival van Locarno in Zwitserland.

Met haar stilistische en inhoudelijke vernieuwingen veranderde ze de koers van de arthouse en avant-garde cinema, aldus Duynslaegher. “Zowel door de inhoud van haar films als door de samenstelling van haar filmcrew maakte ze ook sterke statements over de rol van de vrouw in het echte leven en in het creatief proces.”

En toch was ze geen sant in eigen land. Terwijl vele landgenoten het bij de naam Chantal Akerman in Keulen horen donderen, noemde de toonaangevende Amerikaanse krant The New York Times ‘Jeanne Dielman’ naar aanleiding van Akermans overlijden ‘one of the key artworks of the 20th century’. “Akerman was jonger dan Orson Welles toen hij ‘Citizen Kane’ maakte, jonger dan Jean-Luc Godard toen hij ‘A Bout de souffle’ maakte. De drie films verdienen om in een adem genoemd te worden. ‘Jeanne Dielman’ is voor een generatie jonge filmmakers even invloedrijk en belangrijk als de films van Welles en Godard dat toen waren”, klonk het.

Stilaan groeit de erkenning in eigen land. Naar aanleiding van haar overlijden greep haar werk de aandacht van het grote publiek. Vorig jaar heeft de stad Brussel Akerman geëerd met een fresco en een dreef, vlak bij de Handelskaai in hartje Brussel. Akerman overleed op 65-jarige leeftijd in Parijs. Haar laatste rustplaats is de prestigieuze begraafplaats Père Lachaise in de Franse hoofdstad. Noblesse oblige.

Bekijk de docu ‘Chantal Akerman – Altijd onderweg’ vanavond om 21u30 op VRT CANVAS en VRT MAX.